ရန်ကုန် (မြန်မာ)– ကျွန်ုပ်တို့သည် နိုင်ငံဖြတ်ကျော်ဖွဲ့စည်းထားသော ရာဇ၀တ်မှုမျိုးစုံကို တားဆီးနှိမ်နင်းရေးအတွက် ပထမဆုံး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာနေ့ (TOC) အထိမ်းအမှတ်အားကျင်းပနေစဥ်တစ်ပြိုင်နက်တည်းတွင် လျင်မြန်စွာ ပြောင်းလဲနေသော ခြိမ်းခြောက်မှုများနှင့် ရာဇဝတ်မှုများမှာ အရှေ့တောင်အာရှတွင် ဒေသတွင်းတည်ငြိမ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကို စိန်ခေါ်လျက်ရှိနေသည်။ ခေတ်မီနည်းပညာများကို အသုံးချ၍ နိုင်ငံဖြတ်ကျော် ရာဇ၀တ်မှုကွန်ရက်များ ထွန်းကားလာခြင်းနှင့်အတူ ရာဇ၀တ်မှုများသည် ပိုမိုအန္တရာယ်များသော အဆင့်သစ်တစ်ခုသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ ရာဇ၀တ်ဂိုဏ်းများသည် သမရိုးကျနည်းလမ်းများအပြင် ယခင်က မထင်မှတ်ထားနိုင်သော နည်းလမ်းများဖြင့် ၎င်းတို့၏ လက်လှမ်းမီမှုနှင့် ခေတ်မီဆန်းသစ်မှုတို့ကို ချဲ့ထွင်ကာ နည်းပညာဆိုင်ရာ ဆန်းသစ်တီထွင်မှုဖြင့် နိုင်ငံဖြတ်ကျော် ရာဇ၀တ်မှုများကို စွမ်းဆောင်လာကြသည်။စိုးရိမ်ဖွယ်ရာအခြေအ‌နေများထဲမှတစ်ခုမှာ generative artificial intelligence (AI) နှင့် deepfake နည်းပညာများအား တရားမ၀င် ကာစီနိုလောင်းကစားရုံများ၊ ဆိုက်ဘာလိမ်လည်မှုနှင့် လူကုန်ကူးခြင်း အပါအဝင် အတင်းအကျပ် နိုင်ငံဖြတ်ကျော် ရာဇ၀တ်မှုများဆောင်ရွက်ရန်အတွက် အလွဲသုံးစားလုပ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ AI ကို အလွဲသုံးစားလုပ်ခြင်းဖြင့် ရာဇ၀တ်ကောင်များသည် အထောက်အထားအတုများ၊ စာရွက်စာတမ်းများနှင့် လိမ်လည်မှုများကောင်းမွန်စွာပြုလုပ်နိုင်ပြီး သားကောင်များကို လှည့်ဖြားလေ့ရှိပါသည်။ ထိုသို့သောလုပ်ဆောင်မှုများကြောင့် ရာဇ၀တ်မှုကြူးလွန်သူများသည် ၎င်းတ်ု့၏ ရာဇ၀တ်မှုဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများကို ထိထိရောက်ရောက်နှင့် တွင်တွင်ကြယ်ကြယ် လုပ်ဆောင်လာနိုင်ကြသည်။ဤရာဇ၀တ်မှုဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်ချက်များ၏ သက်ရောက်မှုသည် တုန်လှုပ်ချောက်ချားဖွယ်ဖြစ်သည်။ UNODC ၏ မကြာသေးမီက အစီရင်ခံစာအရ 2023 ခုနှစ်တွင် အရှေ့နှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် သားကောင်များကို ပစ်မှတ်ထားသည့် နိုင်ငံဖြတ်ကျော်ရာဇ၀တ်မှုများသည် ဒေါ်လာ 18 ဘီလီယံနှင့် ဒေါ်လာ ၃၇ ဘီလီယံကြား ငွေကြေးဆုံးရှုံးမှုအတွက် တာဝန်ရှိခဲ့သည်ဟု သိရသည်။ရာဇ၀တ်မှုကျူးလွန်သူများသည် ငွေကြေးခဝါချမှုနှင့် မြေအောက်ဘဏ်လုပ်ငန်းမှတစ်ဆင့် နိုင်ငံဖြတ်ကျော်ရာဇ၀တ်မှုများမှ ရရှိလာသော တရားမဝင်ငွေကြေးများမှ ဒေါ်လာဘီလီယံပေါင်းများစွာကို ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာဘဏ္ဍာရေးစနစ်သို့ ချောမွေ့စွာ ပေါင်းစပ်လာနိုင်ကြသည်ကိုတွေ့ရှိရမည်ဖြစ်သည်။ ဤကဲ့သို့သောပြဿနာမှာ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းအတွက် ငွေကြေးဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးမျှသာမဟုတ်၊ နိုင်ငံတကာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနဲ့ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှုလိုအပ်လျှက်ရှိနေသော ဒေသတွင်း လုံခြုံရေးနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပြဿနာအတွက် တိုက်ရိုက်စိန်ခေါ်မှု ဖြစ်နေပါသည်။ တစ်ချိန်တည်းတွင် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် အခြားသော အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများသည် မကြာသေးမီက ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဆိုက်ဘာလိမ်လည်မှုလုပ်ငန်းအတွက် ဗဟိုချက်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ အဆိုပါအွန်လိုင်းလိမ်လည်မှုများကို စီရင်ရန်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားသို့ လူပေါင်း နှစ်သိန်းကျော် လူကုန်ကူးခံရကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံးက ခန့်မှန်းထားသည်။  ဤကဲ့သို့သော AI အား  နိုင်ငံဖြတ်ကျော် ရာဇ၀တ်မှုများဆောင်ရွက်ရန်အတွက် အလွဲသုံးစားမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းများသည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာအရေးတကြီး တုံ့ပြန်မှု လိုအပ်သည့် အခြေအနေအပြောင်းအရွှေ့တစ်ရပ်ကို ကိုယ်စားပြုနေသည်။ အဆိုပါကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ အရေးတကြီး ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်းတွင် UNODC အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ မစ္စ Ghada Waly က ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စည်းလုံးညီညွတ်မှုနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်ချက်များအတွက် တောင်းဆိုသည့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာနေ့အထိမ်းအမှတ် TOC တွင် သူမ၏သဝဏ်လွှာတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။အဆိုပါကိစ္စများအားတုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် UNODC ၏ နိုင်ငံဖြတ်ကျော်ဖွဲ့စည်းထားသော ရာဇ၀တ်မှုမျိုးစုံကို တားဆီးနှိမ်နင်းရေးအတွက် ပထမဆုံး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာနေ့တွင် (TOC) UNODC အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ မစ္စ Ghada Waly ကဤသို့ ပြောကြားခဲ့သည်။“ရာဇ၀တ်မှုဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုတွေက ကြီးထွားလာပေမယ့် ဒီခြိမ်းခြောက်မှုတွေကို့တုံ့ပြန်ဖို့အတွက် ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အခွင့်အလမ်းတွေလည်း ပိုမိုရှင်သန်လာနေတာကို တွေ့မြင်ကြရမှာပါ။ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ဘက်ရှိ အစိုးရများ၊ ဘဏ်များနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၊ အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်းများနှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းများ၊ လူငယ်လူရွယ်များဟာ အတူတကွလက်တွဲပြီးတော့ လုပ်ဆောင်ကြမယ်ဆိုရင် ကျွန်မတို့ဟာ ဒီရာဇ၀တ်မှုတွေကိုတွန်းလှန်နိုင်မှာဖြစ်ပြီးတော့၊ ဘေးကင်းရေးနှင့် လုံခြုံရေး၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် လူ့အခွင့်အရေးသာယာဝပြောရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ကျွန်ုပ်တို့ဟာ ဆောင်ရွက်နိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။”ယခုနှစ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ TOC နေ့သည် ရာဇ၀တ်မှုများ၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများအကြောင်း အသိပညာပေးခြင်း၊ အစိုးရများ၊ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍတို့အကြား ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ မြှင့်တင်ရန် တောင်းဆိုနေပါသည်။AIနည်းပညာ ဆက်လက်တိုးတက်ပြောင်းလဲလာသည်နှင့်အမျှ ရာဇ၀တ်မှု၏ မူလဇစ်မြစ်ကိုကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် ဖွဲ့စည်းထားသော တုံ့ပြန်မှုများအားကောင်းလာစေရန်၊ မူဝါဒများနှင့်၊ အသိပညာမျှဝေခြင်း၊ စွမ်းရည်မြှင့်တင်ခြင်းတို့ကို အလေးပေးဆောင်ရွက်ရန် ယခုအခါ အလွန်အရေးကြီးပါသည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင်၊ နိုင်ငံဖြတ်ကျော်ဖွဲ့စည်းထားသော ရာဇ၀တ်မှုများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရာတွင်၊ ဆန်းသစ်သောဖြေရှင်းနည်းများအနေနှင့်သော်၎င်း၊ စိန်ခေါ်မှုတစ်ခုအဖြစ်သော်၎င်း၊ နည်းပညာ၏ ဤအခန်းကဏ္ဍနှစ်ခုကို အသိအမှတ်ပြုရန် အရေးကြီးပါသည်။ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ရှေ့သို့တွေးခေါ်နည်းဗျူဟာများနှင့် စည်းလုံးညီညွတ်သောချဉ်းကပ်မှုဖြင့်သာ ကျွန်ုပ်တို့သည် ပိုမိုဘေးကင်းပြီး ပိုမိုခံနိုင်ရည်ရှိသောကမ္ဘာကို တည်ဆောက်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ပိုမိုသိရှိလိုပါက unodc-myanmarfieldoffice@un.org သို့ ဆက်သွယ်ပါ။အရှေ့တောင်အာရှတွင်းဖြစ်ပွားသည့် ရာဇဝတ်မှုများအပေါ် သက်ရောက်မှုကို ပိုမိုသိရှိလိုပါက ဤနေရာကို here နှိပ်ပါ။UNODC ၏ ဆောင်ရွက်မှုများကို ပိုမိုသိရှိလိုပါက ဤနေရာကို here နှိပ်ပါ။, filtered_html

ရေကြီးရေလျှံမှု ကြုံတွေ့ရခြင်းက လူတိုင်းအတွက် ခက်ခဲပြီး ပျက်စီးမှုများ ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ကလေးတွေနဲ့ ကလေးငယ်ရှိတဲ့မိသားစုတွေအတွက် ပိုပြီးခက်ခဲပါတယ်။ အကယ်၍ မိမိက ရေကြီးရေလျှံမှုအန္တရာယ်ရှိတဲ့နေရာမှာ နေထိုင်ပါက မိမိနဲ့မိမိရဲ့မိသားစု ဘေးကင်းလုံခြုံစေဖို့အတွက် ကျွမ်းကျင်သူတွေရဲ့အကြံပြုချက်တွေကို လိုက်နာပါ။ရေကြီးရေလျှံမှုအကြောင်း အချက်အလက်များရေကြီးတယ်ဆိုတာ ဘာလဲရေကြီးတယ်ဆိုတာ အများအားဖြင့် ခြောက်သွေ့နေတတ်တဲ့ မြေပေါ်ကို ရေတွေလျှံကျစီးဆင်းလာတာ ဖြစ်ပါတယ်။ နာရီပိုင်း၊ ရက်ပိုင်းအတွင်း တဖြည်းဖြည်းနဲ့ ရေလွှမ်းမိုးပြီး ရေကြီးတာမျိုးရှိသလို ရုတ်တရက် သတိမပေးဘဲ ချက်ချင်း ရေကြီးလာတာမျိုးလည်း ရှိပါတယ်။ မြစ်ရေလျှံမှုဆိုတာက မိုးအဆက်မပြတ် ရွာသွန်းမှုကြောင့်ဖြစ်ဖြစ်၊ နှင်းခဲတွေအရည်ပျော်လာတာကြောင့်ဖြစ်ဖြစ် ဖြစ်ပွားတတ်ပါတယ်။ ကမ်းရိုးတန်း ရေလွှမ်းမိုးမှုတွေကတော့ အပူပိုင်း ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းတွေ၊ ဆူနာမီတွေနဲ့ ဆက်စပ်နေတဲ့ မုန်တိုင်းတွေကြောင့် ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် ရေကြီးရေလျှံမှုများ မကြာခဏဖြစ်ပွားပြီး ပိုမိုပြင်းထန်လာနိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ဘာတွေက ရေကြီးရေလျှံမှုကို ဖြစ်စေတာလဲမိုးရွာသွန်းမှု များပြားလွန်းတဲ့အခါနဲ့ ဆည်တမံတွေ ကျိုးတဲ့အခါ ရေကြီးမှု ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ရေကြီးရေလျှံမှုအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ခြင်း ရေကြီးတာနဲ့ပတ်သက်ပြီး မိသားစုနဲ့ စကားပြောပါရေကြီးတဲ့အကြောင်းနဲ့ ရေကြီးရတဲ့အကြောင်းရင်းတွေကို မိသားစုနဲ့ ဆွေးနွေးပါ။မိမိတို့ရဲ့ ဘေးကင်းလုံခြုံရေးအစီအစဉ်ကို လေ့ကျင့်ပါရေကြီးတဲ့အခါ ဘေးကင်းလုံခြုံတဲ့ နေရာကို ရွှေ့ပြောင်းဖို့ စိတ်ချရတဲ့လမ်းကြောင်းကို မိသားစုနဲ့အတူ တိုင်ပင်ပြီး ရှာဖွေထားပါ။ လူကွဲသွားခဲ့တဲ့အခါ ဆုံရမယ့်နေရာတစ်ခုကို ကြိုပြီး သတ်မှတ်ထားပါ။ ကိုယ့်နေရာကနေ ရွှေ့ပြောင်းဖို့လိုလာတဲ့အခါပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဝန်ဆောင်မှုတွေ ပြတ်တောက်ပြီး မရရှိတော့တဲ့အခါပဲဖြစ်ဖြစ် ရက်အတန်ကြာ လိုလိုမယ်မယ် အသုံးပြုနိုင်အောင် ကြာရှည်ခံတဲ့အစားအစာ၊ ဆေးဝါး၊ ရှေးဦးသူနာပြုပစ္စည်း၊ ဓာတ်မီး၊ ဓာတ်ခဲနဲ့ ရေအပါအဝင် အရေးပေါ်ပစ္စည်းအိတ်တစ်ခု ပြင်ထားပါ။ ရေကြီးတဲ့အခါ သင့်ကလေးကျောင်းကို စုံစမ်းပြီး ကျောင်းက ဘယ်လိုစီစဉ်ထားလဲ သိအောင်လေ့လာပါ။ မိမိအန္တရာယ်ကို သိထားပါကိုယ့်ဒေသမှာ ဖြစ်ပေါ်နိုင်တဲ့ ရေကြီးမှုအမျိုးအစားအကြောင်း လေ့လာပြီး ရေကြီးမှုဖြစ်လာတဲ့အခါ အကူအညီရယူနိုင်ဖို့ မိမိရဲ့ ဒေသခံ အရေးပေါ် အဆက်အသွယ်တွေကို သိအောင်လုပ်ထားပါ။ ရေကြီးရေလျှံမှုဖြစ်နိုင်ခြေရှိကြောင်း ကြိုတင်ခန့်မှန်းချက်တွေကို အမြဲစောင့်ကြည့်ပါ။ ဒေသခံ သတိပေးစနစ်တွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဘယ်သူတွေက သတိပေးတယ်၊ ဘယ်လိုထုတ်လွှင့်အသိပေးတယ်၊ အချိန်ဘယ်လောက်ကြိုတင်ပြီး သတိပေးတယ်ဆိုတာတွေကို သေချာလေ့လာပြီး သိအောင်လုပ်ထားပါ။ ကိုယ့်အိမ်ရဲ့ အန္တရာယ်ရှိနိုင်တဲ့အနေအထားကို သိထားဖို့လည်း အရေးကြီးပါတယ်။ကလေးတွေကို ရေကူးတတ်အောင်သင်ပေးပါရေကြီးရေလျှံမှုတွေအတွင်း သေဆုံးမှု အများစုဟာ ရေနစ်သေဆုံးမှုကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ ကလေးတွေကို ရေကူးတတ်အောင် သင်ကြားပေးခြင်းက အရေးပေါ်အခြေအနေတွေမှာ သူတို့ကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ စာရွက်စာတမ်းတွေကိုလုံခြုံအောင်ထားပါအပျက်အစီးအနည်းဆုံးဖြစ်အောင် မှတ်ပုံတင်ကတ်လို အရေးကြီး စာရွက်စာတမ်းတွေကို အမြင့်နေရာမှာ သိမ်းပါ ဒါမှမဟုတ် ရေမစိုနိုင်တဲ့နေရာတစ်ခုခု (ဥပမာ အလုံပိတ်ပလစ်စတစ်အိတ်) ထဲ ထည့်သိမ်းထားပါ။ရေကြီးနေချိန်အတွင်း ဘာလုပ်ရမလဲ ဒေသဆိုင်ရာအာဏာပိုင်တွေ ပြောတာကိုနားထောင်ပါနောက်ဆုံးရ မိုးလေဝသသတင်းတွေနဲ့ တရားဝင်အကြံပြုချက်တွေကို ဒေသခံ သတင်းတွေ၊ ရေဒီယိုတွေကနေ အမြဲနားထောင်ပါ။ မိမိကို ထွက်ခွာဖို့ပြောတဲ့အခါ အရေးပေါ်ပစ္စည်းအိတ်နဲ့ မှတ်ပုံတင် စာရွက်စာတမ်းတွေကို ယူပြီး ချက်ချင်းထွက်ခွာပါ။ ကယ်ဆယ်ရေးတာဝန်ရှိသူတွေက အတားအဆီးတွေ ချထားတဲ့အခါ ဖြတ်ဖို့မကြိုးစားပါနဲ့ ။ ဒီအတားအဆီးတွေက လူတွေကို အန္တရာယ်ရှိတဲ့နေရာတွေအနီးမှာ ဘေးအန္တရာယ်ကင်းကင်းသွားနိုင်ဖို့ ချထားတာဖြစ်ပါတယ်။ သင့်အိမ်ကိုလုံခြုံအောင်လုပ်ပါအသုံးအဆောင်ပစ္စည်းတွေကို ပလပ်ဖြုတ်ထားပါ၊ လျှပ်စစ်မီး၊ ဂက်စ်မီးဖိုတွေနဲ့ ထိန်းသိမ်းဖို့လိုတဲ့ အရေးကြီးပစ္စည်းတွေကို ပိတ်ထားပါ။မြေမြင့်ရာနေရာကို သွားပါတန့်နေတဲ့၊ စီးနေတဲ့ ဒါမှမဟုတ် မြင့်တက်လာတဲ့ရေကို ရှောင်ဖို့ ပိုမြင့်တဲ့နေရာကို သွားပါ။ အမြန်နှုန်းနဲ့တက်လာတဲ့ရေထဲ လမ်းမလျှောက်ပါနဲ့၊ ရေမကူးပါနဲ့၊ ကားဖြတ်မမောင်းပါနဲ့။ ရေစီးမြန်နေတဲ့အချိန်မှာ ရေတိမ်ပိုင်း၊ ရေပိုလွှဲပေါက်၊ တံတား၊ မြေအောက်ပိုက်လိုင်း ဒါမှမဟုတ် လမ်းမကြီးတွေကို ဖြတ်ကူးဖို့ ဘယ်တော့မှ မကြိုးစားပါနဲ့။ ရေကြီးနေတဲ့ နေရာမှာ ပြောင်းရွှေ့ရမယ်ဆိုရင် အသက်ကယ်အင်္ကျီ ဒါမှမဟုတ် တခြား ရေပေါ်မှာ ပေါလောပေါ်နေတဲ့ အရာဝတ္ထုတွေကို အသုံးပြုရပါမယ်။ ကားထဲမှာ ရေတွေပြည့်လာရင် အမိုးပေါ်ကိုတက်ပါ။ အဆောက်အအုံထဲမှာ ပိတ်မိနေရင် အမြင့်ဆုံးအဆင့်ကို တက်ပြီး လိုအပ်မှသာ အိမ်ခေါင်မိုးပေါ်ကို တက်ပါ။ တက်လာတဲ့ရေတွေကြောင့် ပိတ်မိနိုင်တဲ့အတွက် သင့်အိမ်ရဲ့ အမြင့်ဆုံးမှာရှိတဲ့ အပိတ်နေရာတစ်ခု ဥပမာ အပေါ်ထပ်ထပ်ခိုးလိုနေရာမျိုးမှာ မနေပါနဲ့။ ကလေးတွေကို တက်လာနေတဲ့ ဒါမှမဟုတ် ငြိမ်နေတဲ့ ရေထဲသွားခွင့်မပြုပါနဲ့ရေကြီးတဲ့အခါ တက်လာတဲ့ရေတွေက ထင်ရတာထက် ပိုနက်ပြီး ရေစီးပိုမြန်တဲ့အတွက် မတော်တဆဖြစ်ဖို့ လွယ်ကူတာကြောင့် ကလေးတွေကို ရေလွှမ်းမိုးနေတဲ့နေရာတွေ ဒါမှမဟုတ် ရေစီးဆင်းနေတဲ့နေရာတွေကို ဖြတ်ပြီး ကစားတာ၊ ရေကူးတာမျိုး မလုပ်ဖို့ အနီးကပ် စောင့်ကြည့်ပြီး သတိပေးပါ။ ချစ်ရသူတွေကို အသိပေးပါသင် ဘေးကင်းပြီး ဆက်သွယ်နိုင်တဲ့နေရာတစ်ခုခုကို ရောက်တာနဲ့ ကိုယ့်ရဲ့တခြားမိသားစုဝင်တွေ၊ ကိုယ်နဲ့ရင်းနှီးသူတွေကို အသိပေးပါ။ရေကြီးပြီးနောက်ပိုင်း ဘာလုပ်ရမလဲ နောက်ဆုံးရသတင်းတွေကို နားထောင်ပါဒေသဆိုင်ရာအာဏာပိုင်တွေဆီက နောက်ဆုံးရသတင်းတွေကို စောင့်ကြည့်ပြီး ဘေးကင်းကြောင်း ကြေညာပြီးမှသာ မိမိတို့အိမ်ကိုပြန်ပါ။မိသားစုရဲ့ ကျန်းမာရေးကို ဂရုစိုက်ပါရေလွှမ်းမိုးခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ ညစ်ညမ်းတဲ့ရေတွေဟာ မိမိနဲ့မိသားစုတွေကို ကာလဝမ်းရောဂါနဲ့ အူရောင်ငန်းဖျားရောဂါလို ရေကြောင့်ဖြစ်တဲ့ ရောဂါအမျိုးမျိုးကို ဖြစ်ပွားစေနိုင်ပါတယ်။ ရေတွေက ညစ်ညမ်းပြီး ရောဂါပိုးမွှားတွေ ပါနိုင်တဲ့အတွက် ကလေးတွေကို တတ်နိုင်သမျှ ရေနဲ့ဝေးရာမှာ ထားပါ။ ကလေးက ရေကြီးနေတဲ့ရေတွေနဲ့ ထိတွေ့မိခဲ့ရင် တတ်နိုင်သမျှ အမြန်ဆုံးရေချိုးပေးပြီး လက်တွေကို မကြာခဏဆေးခိုင်းပါ။ မိမိနဲ့ မိမိရဲ့ မိသားစုဝင်တစ်ဦးဦး နေမကောင်းဖြစ်ပါက အဆင်ပြေတာနဲ့အမြန်ဆုံး ဆရာဝန်နဲ့ပြပါ။ အစားအစာနှင့်ရေကို လုံခြုံအောင်ထားပါအစားအစာနဲ့ ရေညစ်ညမ်းမှုမဖြစ်အောင် ဖုံးအုပ်ထားပြီး သန့်စင်ထားခြင်းမရှိတဲ့ ရေထွက်ပင်ရင်းက ခပ်ထားတဲ့ ရေကို အသုံးမပြုခင် အနည်းဆုံး သုံးမိနစ်ခန့် ကြိုချက်ပါ။ အစားအစာတွေကို ချက်ပြုတ်ဖို့နဲ့ အိုးခွက် ပန်းကန်တွေနဲ့ အစာစားရာမှာ အသုံးပြုတဲ့ ပစ္စည်းတွေကို ဆေးကြောဖို့ ကျိုချက်ထားတဲ့ရေကို အသုံးပြုပါ။ ညစ်ညမ်းတဲ့ရေကို မသောက်ပါနဲ့၊ ရေစိုနေတဲ့ အစားအစာတွေကို ဘယ်တော့မှ မစားပါနဲ့။ ဘေးကင်းလုံခြုံစွာ သန့်ရှင်းရေးလုပ်ပါသန့်ရှင်းရေးလုပ်တဲ့အချိန်မှာ ရာဘာလက်အိတ်နဲ့ ဘွတ်ဖိနပ်အပါအဝင် အကာအကွယ်ပေးတဲ့ ပစ္စည်းတွေကို အသုံးပြုပါ။ အိမ်ထဲကနေ ရေစုပ်ထုတ်မယ်ဆိုရင် သတိထားပါ။ ဖြည်းဖြည်းချင်းစုပ်ထုတ်ပြီး အပျက်အစီးအစအနတွေနဲ့ လျှပ်စစ်ဝါယာကြိုးလို အန္တရာယ်ရှိတာတွေကို သတိထားကြည့်ပါ။ ဖြစ်နိုင်ရင် ၂၄ နာရီကနေ ၄၈ နာရီအတွင်း ခြောက်နိုင်သလောက် မြန်မြန်ခြောက်အောင်လုပ်ပါ။ စိုစွတ်တဲ့နေရာတွေကို လေဝင်လေထွက်ကောင်းအောင်ထားပါ။ ခြောက်အောင်လုပ်လို့မရနိုင်တော့တဲ့၊ ပြင်လို့မရနိုင်တော့တဲ့ ပစ္စည်းတွေကို  စွန့်ပစ်ပါ။  သန့်ရှင်းရေးလုပ်တဲ့အခါ တတ်နိုင်သမျှ ကလေးတွေကို မပါခိုင်းပါနဲ့။ ကလေးတွေနဲ့ ဆယ်ကျော်သက်တွေ ပြန်မလာခင်မှာ ကစားစရာတွေ၊ အဝတ်အစားတွေနဲ့ နေထိုင်မယ့်နေရာတွေကို သန့်ရှင်းရေးလုပ်ပြီး ပိုးသတ်ထားသင့်ပါတယ်။ ရေကြောင့် ဆိုးဆိုးရွားရွား ညစ်ညမ်းပျက်စီးသွားတဲ့ ပစ္စည်းတွေကို စွန့်ပစ်သင့်ပါတယ်။ ရေကြီးပြီးနောက် ကလေးတွေကို အားပေးနှစ်သိမ့်ပါ  ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း စကားစပြောပါကလေးတွေကို ရေကြီးမှုကြောင့် သူတို့ဘယ်လိုခံစားရတယ်ဆိုတဲ့အကြောင်း ပြောပြဖို့ အခွင့်အရေးပေးပါ၊ သူတို့မှာ စိတ်ပူပင်မှုတွေ၊ ထိတ်လန့်မှုတွေရှိနေရင်လည်း မျှဝေပြောပြဖို့ အားပေးပါ။သူတို့ပြောပြတာကို သေချာနားထောင်ပေးပြီး သူတို့ခံစားချက်ကို အလေးအနက် ဂရုစိုက်တဲ့အကြောင်း ပြသပါ။စိတ်အေးအောင်အားပေးပါရေကြီးတာနဲ့ နောက်ဆက်တွဲပြဿနာတွေက အမြဲတမ်းဖြစ်နေမှာ မဟုတ်တဲ့အကြောင်း သိအောင်ပြောပြပါ။ ရေကြီးတယ်ဆိုတာ သဘာဝဖြစ်ရပ်တစ်ခုပဲဖြစ်ပြီး ဘယ်သူ့အပြစ်မှ မဟုတ်ဘူးဆိုတာ ရှင်းပြပါ။ကလေးတွေကို အချိန်ပေးပြီး ကြင်နာဖေးမပါ။ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖိစီးမှုလက္ခဏာတွေကို စောင့်ကြည့်ပါကလေးအတော်များများက ကပ်ဘေးတစ်ခုဖြစ်ပြီးနောက်ဖြစ်စေ၊ တစ်လလောက်အကြာမှာဖြစ်စေ ဘာမှမဖြစ်ဘူးထင်ရပေမယ့် မတုန်မလှုပ်ခံစားချက်က တဖြည်းဖြည်းပျောက်သွားပြီး စိတ်ဒဏ်ရာ လက္ခဏာတွေ စပြီး ပြသလာတတ်ပါတယ်။ စိုးရိမ်မှုတချို့ ဆက်ဖြစ်နိုင်နေသေးပေမယ့် လပိုင်းလောက်အကြာအထိ ပျောက်မသွားခဲ့ရင်ဖြစ်ဖြစ်၊ ကလေးက ပိုပြီးပြင်းထန်တဲ့ လက္ခဏာတွေဖြစ်တဲ့ အကြောက်လွန်ပြီး တိုက်ခိုက်တာ၊ သူတို့ကိုယ်ကိုနဲ့ တခြားသူကို ထိခိုက်အောင် လုပ်တာလို လက္ခဏာတွေ ခံစားလာရရင် မိသားစုဆရာဝန် ဒါမှမဟုတ် စိတ်ကျန်းမာရေးဆရာဝန်နဲ့ ပြသသင့်ပါတယ်။စိတ်တည်ငြိမ်စေမယ့် လေ့ကျင့်ခန်းတွေကို အတူတူလေ့ကျင့်ပါဝမ်းဗိုက်နဲ့ အသက်ပြင်းပြင်းရှူခြင်းက သိပ်ကိုအထောက်အကူပြုပါတယ်၊ ကိုယ့်ရဲ့ နည်းနည်းကြီးတဲ့ ကလေးငယ်တွေနဲ့အတူတူ လေ့ကျင့်ကြည့်ပါ။ အကယ်၍ ပိုငယ်တဲ့ကလေးငယ်တွေရှိရင် ကစားနည်းတစ်ခုအဖြစ်နဲ့ လုပ်ကြည့်လို့ရပါတယ် - နာရီတိုင်းရဲ့အစမှာ အသက်ရှူနှုန်းကို တဖြည်းဖြည်းချင်း လျှော့ရင်းနဲ့ စိတ်နဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ကို ဘယ်လောက် တည်ငြိမ်အောင် လုပ်နိုင်တယ်ဆိုတာကို ကြည့်ပါ။လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်တစ်ခုထားရှိဖို့ကြိုးစားကြည့်ပါတော်တော်လေး ခက်ခဲနိုင်ပေမယ့် အချိန်မှန် အိပ်ရာဝင်တာ၊ အချိန်မှန်ထမင်းစားတာက ကလေးတွေကို ရေဘေးမတိုင်ခင်က သူတို့ဘဝနဲ့ နည်းနည်းပိုပြီး ဆက်စပ်မိတယ်လို့ ခံစားမိစေနိုင်ပါတယ်။*ဤဆောင်းပါးကို UNICEF Myanmar ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ်  တွင် မူရင်းရေးသားထုတ်ဝေထားပါသည်။, filtered_html

“အရင်တုန်းက တခြား သီးနှံတွေက စျေးကွက် မရှိတဲ့အပြင် စျေးကောင်းမရလို့ ကျွန်မအနေနဲ့ ဘိန်းစိုက်ပျိုးဖို့ကိုပဲ ရွေးချယ်ခဲ့ရတယ်” ဟု သာယာလှပတဲ့ ရှမ်းပြည်နယ်ရှိ ကျေးရွာလေး တစ်ရွာမှာ နေထိုင်နေတဲ့ ကလေး သုံးယောက်ရဲ့ မိခင်လည်းဖြစ် မုဆိုးမတစ်ဦးလည်းဖြစ်သည့် မနန်းထွေးက ပြောပါတယ်။ ဘိန်းစိုက်ပျိုးမှုကနေ ကော်ဖီပြောင်းလဲစိုက်ပျိုးတဲ့ အခွင့်အရေးကို လက်ခံယုံကြည်ပြီးတဲ့နောက် မနန်းထွေးဟာ သူ့မိသားစုအတွက် ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ အနာဂတ်တစ်ခုကို ရှာဖွေနိုင်ခဲ့သူလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ မနန်းထွေးအတွက် ကော်ဖီစိုက်ပျိုးတာဟာ ငွေရေးကြေရေး ချောင်လည်လာရုံမက ဂုဏ်သိက္ခာရှိတဲ့ အလုပ်တစ်ခု ဖြစ်တဲ့အပြင် ပိုကောင်းတဲ့ အနာဂတ်တစ်ခု ဖန်တီးဖို့ မျှော်လင့်ချက် ရောင်ခြည်လည်း သန်းလာခဲ့ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်တွေတုန်းကဆို မနန်းထွေးဟာ တောင်သူတစ်ဦးအနေနဲ့ ရွေးချယ်စရာ များများစားစား မရှိခဲ့ဘူးလို့ ခံစားခဲ့ရပါတယ်။ ဘိန်းစိုက်ပျိုးခြင်းသာလျှင် စျေးကောင်းရပြီး ခိုင်မာတဲ့ စျေးကွက်ရှိလို့ အလားအလာရှိတဲ့ တစ်ခုတည်းသော ရွေးချယ်စရာ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ သူ့ရဲ့ လုံခြုံရေး၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ ရွာရဲ့ သာယာဝပြောမှုတို့အပေါ် ဘိန်းစိုက်ပျိုးမှုကနေ ရလာတဲ့ ထိခိုက်နစ်နာမှုတွေကြောင့် အပြစ်ရှိသလို သူမ ခံစားလာခဲ့ရပါတယ်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ကုလသမဂ္ဂ မူးယစ်ဆေးဝါးနဲ့ ပြစ်မှုဆိုင်ရာရုံး (UNODC) မှ မိတ်ဆက်ပေးခဲ့တဲ့ အစားထိုး သီးနှံစိုက်ပျိုးရေး စီမံချက်ကြောင့် မနန်းထွေးတစ်ယောက် မျော်လင့်ချက်လေး ရှိလာခဲ့ပါတယ်။ ကော်ဖီဟာ တရား၀င်သီးနှံ ဖြစ်သလို နှစ်ရှည်ပင် ဖြစ်တဲ့အတွက် ဘိန်းစိုက်ပျိုးတဲ့ လောက ကနေ ထွက်ခွာဖို့ မနန်းထွေးတစ်ယောက် ခိုင်မာတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။ သူမနဲ့ သူ့မကလေးတွေအတွက် ပိုကောင်းမွန်တဲ့ အနာဂတ်တစ်ခုကို မှန်းမျှော်ရင်း ၂.၅ ဟတ်တာလောက်နီးပါးကျယ်တဲ့ မြေမှာ ကော်ဖီတွေ စတင် စိုက်ပျိုးခဲ့ပါတယ်။ ကော်ဖီကနေ ခိုင်မာတဲ့ ဝင်ငွေ ရရှိခဲ့သလို နောက်နှစ်တွေအထိ သူ့ရဲ့ မိသားစုကို အထောက်အပံ့ပြုနိုင်တဲ့ နှစ်ရှည် သီးပင်တစ်ခု ဖြစ်တယ်ဆိုတာကိုလည်း သက်သေပြခဲ့ပါတယ်။ မနန်းထွေးရဲ့ ကြိုးစားအားထုတ်မှု့ အသီးအပွင့် အနေဖြင့်  ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် သူမရဲ့ ကော်ဖီစိုက်ခင်းကနေ တင်ပို့ရောင်းချနိုင်မှုနဲ့ ဪဂဲနစ် အသီးအနှံဖြစ်ကြောင်း ထောက်ခံချက် စံနှုန်းတွေကို မှီတဲ့ ကော်ဖီအသီးပေါင်း ၄၈၀၀ ကီလိုဂရမ် ထွက်ရှိခဲ့ပါတယ်။ အံ့အားသင့်ဖွယ် ဒီအောင်မြင်မှုကြောင့် ဘဏ္ဍာရေးပိုင်း ပြေလည်လာရုံသာမက သူမမိသားစုရဲ့ အဓိကဝင်ငွေ ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ ကော်ဖီကရတဲ့ ၀င်ငွေက ဂျုံ၊ ပြောင်း တို့လို တခြား သီးနှံတွေထက် ပိုမို သာလွန်နေလို့ ကော်ဖီစိုက်ပျိုးတာကိုပဲ တစိုက်မတ်မတ် စိုက်ပျိုးဖို့ စိတ်ကူးထားတဲ့ မနန်းထွေးရဲ့  ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို ပိုမို ခိုင်မာစေခဲ့ပါတယ်။“ကော်ဖီမစိုက်ခင်က ငွေရေးကြေးရေး အခက်အခဲများစွာနဲ့ ရင်ဆိုင်ခဲ့ရတယ်။  ဒုက္ခရောက်ချိန်တွေမှာ မိသားစုကို ထောက်ပံ့ဖို့နဲ့ ငွေရှာဖို့ ထိုင်းနိုင်ငံကို သွားခဲ့ရတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကော်ဖီစိုက်ပျိုးတာကြောင့် ငွေကြေး ချောင်လည်လာသလို ရွာမှာပဲ အလုပ်လုပ်ပြီး မိသားစုနဲ့လည်း အတူတူ အိုးမကွာ အိမ်မကွာ အတူတူ ရှိနေနိုင်လို့ မိသားစုကိုလည်း လုံခြုံစိတ်ချစွာ ထောက်ပံ့နိုင်တယ်။ ဂရုစိုက်ပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒါတွေဟာ ကော်ဖီစိုက်ပျိုးမှုတွေကနေ ရရှိလာတဲ့ သိသာထင်ရှားတဲ့ အကျိုးရလဒ်တွေပဲ” လို့ မနန်းထွေးက ပြောပါတယ်။  UNODC ရဲ့ ကနဦး စီမံကိန်းဟာ မနန်းထွေးတို့လို လယ်သမားတွေနဲ့တင် ရပ်တန့်မသွားပဲ ခိုင်မာတဲ့ ဝင်ငွေ ရရှိဖို့နဲ့ နိုင်ငံတကာစျေးကွက်တွေထိ လက်လှမ်းမီးနိုင်အောင် ကော်ဖီစိုက်ပျိုးတောင်သူတွေကို ထောက်ပံ့ဖို့အတွက် တောင်သူတွေကိုယ်တိုင်ပါ၀င်တဲ့ အသင်းအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါတယ်။ မနန်းထွေးကိုယ်တိုင်ကလည်း သူမရဲ့ ရွာက တခြား ကော်ဖီစိုက် တောင်သူတွေနဲ့အတူ အသင်းဝင်ခဲ့ပြီး ဂုဏ်ယူရတဲ့ အဖွဲ့ဝင်တစ်ယောက် ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ သူတို့တွေရဲ့ စုပေါင်း အားထုတ်မှုကြောင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံ အခြေစိုက် ကော်ဖီ ကုမ္ပဏီတစ်ခုနဲ့ ၅ နှစ် သဘောတူ စာချုပ်အထိ ရရှိခဲ့လို့ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းက အခွင့်အရေးတွေကို လမ်းဖွင့်ပေးတဲ့ တံခါးပေါက်တွေ ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ ကော်ဖီစိုက်တောင်သူတစ်ယောက်အဖြစ် မနန်းထွေးရဲ့ ခရီးလမ်းဟာ ဘဏ္ဍာရေး အောင်မြင်မှု တစ်ခုတင် မကပါဘူး။ ကျေးရွာအဆင့် ကော်ဖီကြိတ်ခွဲရေး လုပ်ငန်းရပ်တွေမှာလည်း တက်တက်ကြွကြွ ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။ ပန်လင်းကျေးရွာမှာ ရှိတဲ့ ကော်ဖီကြိတ်ခွဲရေးအဖွဲ့ရဲ့ စုပေါင်းအားထုတ်မှုတွေကြောင့် ကျေးရွာပေါင်း ၄၈ ရွာမှာ သူမတို့ရွာဟာ ကော်ဖီအကောင်းဆုံး ထုတ်လုပ်နိုင်တဲ့ ကျေးရွာအဖြစ် ပထမဆုကို ရရှိခဲ့ပါတယ်။ အံ့မခန်း ဒီအောင်မြင်မှုကြောင့် မနန်းထွေးတစ်ယောက် အင်မတန် ဂုဏ်ယူရသလို ကျေးဇူးလည်း တင်ရပါတယ်။ မနန်းထွေး စိုက်တဲ့ ကော်ဖီရဲ့ အရည်အသွေးကောင်းမွန်မှုနဲ့ သူမရဲ့ ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုတွေရဲ့ ရလဒ်တစ်ခုအနေနဲ့ ပြင်သစ်နိုင်ငံမှာ ကျင်းပတဲ့ ကော်ဖီပြပွဲတစ်ခုကို တက်ရောက်ဖို့ မနန်းထွေး ရွေးချယ်ခံခဲ့ရပါတယ်။ ရုန်းကန်လှုပ်ရှားခဲ့ရတဲ့ တောင်သူတစ်ယောက်အဖြစ်ကနေ နိုင်ငံတကာစင်မြင့်ထက်မှာ ကျေးရွာကိုယ်စားပြု တောင်သူတစ်ယောက် ဖြစ်လာတဲ့ မနန်းထွေးရဲ့ ခရီးလမ်းဟာ ကော်ဖီစိုက်ခင်းကနေ သူမကို ပေးအပ်ခဲ့တဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်နဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာရှိမှုတို့ရဲ့ ပြယှဂ်တစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ကော်ဖီစိုက် ‌တောင်သူ မနန်းထွေးရဲ့ ဖြစ်ရပ်ဟာ UNODC အဖွဲ့ရဲ့  အစားထိုးသီးနှံ ဖွံ့ဖြိုးရေးစီမံချက်ကြောင့် အပြောင်းအလဲကို ထင်ဟပ်စေတဲ့ သာဓကတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ ကော်ဖီ စိုက်ပျိုးတာကနေ ငွေကြေးခိုင်မာတောင့်တင်းလာရုံသာမက ဂုဏ်သိက္ခာ၊ ရည်မှန်းချက်နဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်တို့ အသစ်တဖန် ပြန်လည်မွေးဖွားလာတာကို မနန်းထွေး တစ်ယောက် သိရှိခဲ့ပါတယ်။  မနန်းထွေးရဲ့ ဖြစ်ရပ်ဟာ လူတိုင်းမှာ ကိန်းအောင်းနေတဲ့ မဖော်ထုတ်ရသေးတဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်ကို ဖော်ထုတ်ပြသနေတာ ဖြစ်လို့ တခြားတောင်သူတွေကိုလည်း ခွန်အားဖြစ်စေပါတယ်။ UNODC အနေနဲ့ လူမှုအသိုင်းအဝန်းတွေကို ဆက်လက် အားပေးကူညီထောက်ပံ့နေလို့ မနန်းထွေးရဲ့ အဖြစ်အပျက်လိုမျိုး ဖြစ်စဥ်တွေဟာ ကော်ဖီစိုက်တောင်သူတွေရဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာနဲ့ သူတို့ရဲ့ လူမှုအသိုက်အဝန်းအပေါ် ကြီးမားတဲ့ သက်ရောက်မှုတွေ ဆက်လက်ပေါ်ထွန်းနေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။  *ဤဆောင်းပါးကို UNODC ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ်  တွင် မူရင်းရေးသားထုတ်ဝေထားပါသည်။ , filtered_html

လူစည်ကားသော ရန်ကုန်မြို့တွင် ပဋိပက္ခဒဏ်ခံရသော ဒေသများမှ ပြည်သူများ ခိုလှုံလာမှုကြောင့် ရေရှားပါးမှုနှင့် ရေညစ်ညမ်းမှု ပိုမိုဆိုးရွားလာသည်။ အိမ်ထောင်စုများ၏ ၆ ရာခိုင်နှုန်းသာ ရေသွယ်ပိုက်မှ ရေကို သုံးစွဲခွင့်ရရှိသော ဤရန်ကုန်မြို့၏ အလွတ်သဘောအခြေချနေထိုင်မှုများတွင် နေထိုင်ကြသော လူများသည် ၎င်းတို့၏ နေ့စဉ်လိုအပ်ချက်များ အတွက် ဘေးကင်းလုံခြုံစိတ်ချရမှု မရှိသော ရေအရင်းအမြစ်များမှ ရေကို အချိန်အတော်ကြာ မှီခိုအသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ အဆိုပါ အလွတ်သဘော အခြေချနေထိုင်မှုများတွင် မကြာခဏ ရေကြီးလေ့ရှိပြီး၊ စိန်ခေါ်မှု ပြဿနာများ ကို ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့နေရသည်။ ပြဿနာမှာ ရေရှားပါးရုံသာမက ဘေးကင်းသော သန့်ရှင်းသော သောက်သုံးရေ မရနိုင်ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ လူအများစုသည် အများပြည်သူပိုင် သို့မဟုတ် ရပ်ရွာအခြေပြု ပံ့ပိုးပေးသူများမှပေးဝေသောစျေးနှုန်းထက် ပိုမိုကောက်ခံသော ပုဂ္ဂလိက စျေးသည်များအပေါ်တွင် မှီခိုနေရသည်။ ငွေကြေးဖောင်းပွမှု မြင့်တက်လာခြင်းနှင့် လုပ်ခများ မတိုးမြင့်လာခြင်းတို့ကြောင့် အဆိုပါကုန်ကျစရိတ်များကို ပေးဆောင်ရန် ပိုမိုရုန်းကန်လာကြရသည့် အတွက် အိမ်ထောင်စုများသည် ကျန်းမာရေးအတွက်ဘေးကင်းလုံခြုံမှုမရှိသော (သို့မဟုတ်) ယုံကြည်စိတ်ချရမှုမရှိသော ရေအရင်းအမြစ်များကို မဖြစ်မနေ သုံးစွဲနေကြရသည်။ဤအရေးပေါ်လိုအပ်ချက်ကိုဖြေရှင်းရန်အတွက် UN-Habitat သည် Tametotto မိုးရေသိုလှောင်စနစ်ကို ထိခိုက်လွယ်ဆုံးသော ရပ်ရွာလူထုအတွက် အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ "မြို့ပြ အလွတ်သဘောအခြေချနေထိုင်မှုများတွင် အမှိုက်စီမံခန့်ခွဲမှု ပံ့ပိုးပေးခြင်းဖြင့် COVID-19 ကို ခံနိုင်ရည်ရှိအောင် တည်ဆောက်ခြင်း" စီမံကိန်းသည် UN-Habitat နှင့် ဂျပန်ကုမ္ပဏီ Daiken တို့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် Tametotto မိုးရေသိုလှောင်စနစ်ကို မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပထမဦးဆုံးအကြိမ် မိတ်ဆက်အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သည်။ ရေတန်ချိန် ၁၅၀ ကျော် ဆံ့သည့် ဤမိုးရေသိုလှောင်ကန်သည် ခြောက်သွေ့လများအပါအဝင် တစ်နှစ်ပတ်လုံး ဘေးကင်းလုံခြုံသောရေကို ထောက်ပံ့ပေးသည်။ ဤသဘာဝအခြေခံစနစ်သည် စုဆောင်းရရှိထားသော မိုးရေများကို စိတ်ချစွာ သောက်သုံးနိုင်ပြီး စျေးကြီးသော ရေသန့်ဗူးများ သို့မဟုတ် ရေရှည်မတည်တံ့နိုင်သော မြေအောက်ရေထုတ်ယူမှုအပေါ် မှီခိုအားထားရမှုကို လျှော့ချပေးပါသည်။ ရပ်ရွာမိုးရေသိုလှောင်ကန်သည် အထူးသဖြင့် အကျိုးရှိသော သက်ရောက်မှုများ ရှိခဲ့သည်။ အဆိုပါ မိုးရေကန် တည်ဆောက် တပ်ဆင်ခြင်းသည် စီမံကိန်းဒေသများရှိ စာသင်ကျောင်းများတွင် သိသာထင်ရှားသော ပြောင်းလဲမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ အဆိုပါကျောင်းများအနက်မှ အသက် ၁၄ နှစ်အရွယ် ကျောင်းသူတစ်ဦးဖြစ်သူ မသီတာက “အရင်ကဆို ရေက သောက်ဖို့ ဘေးကင်းလုံခြုံမှုမရှိတဲ့အတွက် အိမ်ကနေ ရေယူလာရတယ်။ အခုတော့ ကန်ထဲကရေကို သောက်နိုင်ပါပြီ။ နေမကောင်းဖြစ်မှာကိုလည်း စိုးရိမ်စရာ မလိုပါဘူး။" ဟု ဆိုသည်။ရပ်ရွာလူထုကိုလည်း မိုးရေသိုလှောင်ကန်စနစ် ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းနည်းသင်တန်းများ ပို့ချပေးခဲ့ပါသည်။ စီမံကိန်းတွင် ပါ၀င်သည့် ရပ်ရွာစည်းရုံးရေးမှူး ဦးဆန်းဝင်းက “မိုးရေသိုလှောင်ကန်စနစ်သည် အလွန်ထိရောက်ပြီး ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းရ လွယ်ကူသည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ရပ်ရွာလူထုနှင့် ကျောင်းဆရာ၊ ဆရာမ များကို မိုးရေသိုလှောင်ကန်စနစ် စီမံခန့်ခွဲခြင်းနှင့် ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းသည့် နည်းလမ်းများကို သင်ကြားပို့ချပေးခဲ့ပြီး၊ သူတို့ကလည်း ထူးချွန်စွာ လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။ ဤရိုးရှင်းသောဖြေရှင်းနည်းက ကြီးမားသော အပြောင်းအလဲ ဖြစ်စေခဲ့သည်ကို မြင်ရတာ ဝမ်းမြောက်စရာပါ" ဟု ပြောသည်။ မိုးရေသိုလှောင်ကန်များကို နေရာလွတ်သက်သာစေရန် ဒီဇိုင်းထုတ်ထားပြီး ၎င်းတို့အပေါ်ရှိ ဧရိယာအား ကစားကွင်းများ သို့မဟုတ် ကားရပ်နားရန်နေရာများအဖြစ် အသုံးပြုနိုင်ခြင်းက ဤလူနေထူထပ်သောမြို့ပြဒေသများတွင် မရှိမဖြစ်အင်္ဂါရပ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤစီမံကိန်းသည် UN-Habitat ၏ ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော လုပ်ပိုင်ခွင့်—ရေရှည်တည်တံ့သော မြို့ပြဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို မြှင့်တင်ရန်—လူနေမှုဘဝကို တိုက်ရိုက်တိုးတက်စေနိုင်ပုံ၏ သာဓက တစ်ခုဖြစ်သည်။ ရေ ဘေးကင်းလုံခြုံမှုကို ဖြေရှင်းခြင်းအားဖြင့် စီမံကိန်းသည် ချက်ချင်းလိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းရုံသာမက လူထုများ၏ ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာမည့် အခက်အခဲများကို ရင်ဆိုင်နိုင်ရန် ရေရှည်ခံနိုင်ရည်အားကိုလည်း မြှင့်တင်ပေးပါသည်။ ဤနည်းပညာကို အောင်မြင်စွာ အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းသည် နိုင်ငံတကာ မိတ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၏ ထိရောက်မှုကို ပြသပြီး မြို့ပြပြဿနာများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် ဆန်းသစ်သော ဖြေရှင်းနည်းများအတွက် အလားအလာကို မီးမောင်းထိုးပြပါသည်။ဤစီမံကိန်းသည် မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့ အဆင့်မြင့်နည်းပညာမလိုအပ်သော၊ ကုန်ကျစရိတ်သက်သာသော မိုးရေသိုလှောင်စနစ်ကို ကျယ်ပြန့်စွာ တိုးချဲ့လျက်ရှိရာ အလွတ်သဘောအခြေချနေထိုင်မှုများတွင် ဘေးကင်းလုံခြုံမှုမရှိသောသောက်သုံးရေပြဿနာကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် စံနမူနာ တစ်ခုဖြစ်သည်။ UN-Habitat သည် ဤအစီအစဉ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် ရန်ကုန်မြို့၏ အလွတ်သဘော အခြေချနေထိုင်မှုများတွင် မိုးရေသိုလှောင်ရေကန်စနစ် ၁၀ လုံးကို တည်ဆောက် တပ်ဆင်ခဲ့သည်။ ဤကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုသည် မှန်ကန်သောပံ့ပိုးကူညီမှုနှင့် နည်းပညာဖြင့်၊ ထိခိုက်လွယ်ဆုံးသောရပ်ရွာလူထုပင်လျှင် ပိုမိုကျန်းမာပြီး ပိုမိုရေရှည်တည်တံ့သောအနာဂတ်ကို ရရှိနိုင်ကြောင်း သက်သေပြနေပါသည်။ ကမ္ဘာ့လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုနေ့ ၂၀၂၄ တွင် "လူသားချင်းစာနာမှုအတွက်လုပ်ဆောင်ပါ" ဟူသော ဆောင်ပုဒ်ကို ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်းဖြင့်၊ ဤစီမံကိန်းသည် လိုအပ်နေသူများအတွက် ဆန်းသစ်တီထွင်သော လူသားချင်းစာနာမှုထောက်ထားမှုဆိုင်ရာကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိနိုင်ကြောင်း မီးမောင်းထိုးပြထားသည်။ ဤလုပ်ဆောင်မှုမှ ရရှိသော ရေတစ်စက်စီသည် ရန်ကုန်မြို့၏ ထိခိုက်လွယ်ဆုံးသော ရပ်ရွာလူထုအတွက် ပိုမိုတောက်ပပြီး၊ ကျန်းမာသော အနာဂတ်ဆီသို့ ခြေလှမ်းတစ်လှမ်းကို ကိုယ်စားပြုနေသည်။“ဆန်းသစ်တီထွင်သောဖြေရှင်းနည်းများသည် ထိခိုက်လွယ်ဆုံးသောရပ်ရွာလူထုအတွက် ကွဲပြားသောကမ္ဘာတစ်ခုကို ဖန်တီးပေးနိုင်သည်။ UN-Habitat သည် #actforhumanity ကို ကတိကဝတ်ပြုပြီး ရပ်ရွာလူထု၏ ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်ရည်အား မြှင့်တင်ရန် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်သွားမည်ဖြစ်သည်။ ဒီ ကမ္ဘာ့လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုနေ့ မှာ မြန်မာနိုင်ငံတွင် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်နေကြသောကျွန်ုပ်တို့၏ ဝန်ထမ်းများ၊ စေတနာ့ဝန်ထမ်းများနှင့် ဝန်ဆောင်မှုပေးနေသော ဒေသခံလူထုများ၏ လုံခြုံရေးအတွက် အကာအကွယ်ပေးဖို့ တောင်းဆိုပါတယ်” ဟု Country Programme Manager a.i, UN-Habitat, Myanmar မှ Ms. Catarina Camarinhas က ပြောကြားခဲ့သည်။ ဤဆောင်းပါးကို UN-Habitat Myanmar ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ် တွင် မူရင်းရေးသားထုတ်ဝေထားပါသည်။, filtered_html