အကျိုးအပဲ့များကြားထဲမှ ခံနိုင်ရည်ရှိစွာ ရင်ဆိုင်ကျော်ဖြတ်ခြင်း - မြန်မာနိုင်ငံငလျင်အပြီး ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) မှ အသက်ကယ်ပစ္စည်းများပေးပို့ဆောင်ရွက်ခဲ့

မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းတွင် လှုပ်ခတ်ခဲ့သော ပြင်းအား ၇.၇ နှင့် ၆.၄ ရှိသည့် ငလျင်နှစ်ကြိမ်ကြောင့် လူပေါင်း  ၂,၁၄၈ ကျော် သေဆုံးပြီး ၃,၈၉၂ကျော် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည့်အချိန်တွင်၊ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) သည် ဘေးဒုက္ခအကြီးမားဆုံးခံစားရသူများထံ ကျန်းမာရေးအရေးပေါ်တုံ့ပြန်မှုများ အပြည့်အဝ စတင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။  

ငလျင်နှစ်ကြိမ် လှုပ်ခတ်ပြီး ၂၄ နာရီအတွင်း၊ WHO သည် ရန်ကုန်ရှိ အရေးပေါ်ပစ္စည်းသိုလှောင်ရုံမှ ဒဏ်ရာကုသရေးအတွက် ပစ္စည်းများ၊ ခွဲစိတ်ကုသရေးဆိုင်ရာပစ္စည်းများနှင့် အသုံးဝင်သည့် တဲများကို တန်ချိန် ၃ နီးပါးခန့် နေပြည်တော်နှင့် မန္တလေးရှိ ဆေးရုံများသို့ ပို့ဆောင်ခဲ့သည်။ ထိုဆေးရုံများတွင် ဒဏ်ရာရရှိသူ ထောင်ပေါင်းများစွာကို ကုသရန် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာဝန်ထမ်းများ ကြိုးပမ်းနေကြသည်။  

သို့သော်၊ ဤသည်မှာ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်တစ်ခုထက် ပိုမိုနက်ရှိုင်းသော အကျပ်အတည်းတစ်ခု ဖြစ်နေသည်။  

၂၀၂၁ ခုနှစ် နိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်းနှင့် COVID-19 ကပ်ရောဂါ၏ နောက်ဆက်တွဲ လူမှုစီးပွားပြဿနာများကြောင့် ကြုံတွေ့နေရပြီးဖြစ်သော အလယ်ပိုင်းဒေသရှိ ကျေးရွာများသည် ယခုအခါ ပျက်စီးနေသော ကျန်းမာရေးစင်တာများ၊ အခြေခံအဆောက်အအုံများ ပြိုလဲမှုနှင့် ရောဂါဖြစ်ပွားမှုများ ထပ်မံဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် စိုးရိမ်မှုများကို ရင်ဆိုင်နေရသည်။ ငလျင်သည် စစ်ဘေးဒုက္ခသည်များ များပြားပြီး အထိခိုက်လွယ်ဆုံးဒေသများဖြစ်သည့် စစ်ကိုင်း၊ မန္တလေး၊ မကွေး၊ ပဲခူးနှင့် အရှေ့ပိုင်း ရှမ်းပြည်နယ်တို့တွင် လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ ထိုဒေသများတွင် ကျန်းမာရေးစနစ်များသည် ယခင်ကတည်းက အလွန်အားနည်းနေပြီး ဖြစ်သည်။ 

"မြန်မာနိုင်ငံသားများသည် မယုံနိုင်လောက်အောင် ခက်ခဲသည့် အခြေအနေများကို ကြုံတွေ့နေရသည်။ ဤငလျင်သည် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ရခြင်း၊ အားနည်းသော ကျန်းမာရေးစနစ်နှင့် အခြေခံဝန်ဆောင်မှုများကို လက်လှမ်းမမီခြင်းတို့နှင့် ရုန်းကန်နေရသော ကျေးရွာများ၏ ဒုက္ခကို ပိုမိုနက်ရှိုင်းစေခဲ့သည်" ဟု WHO မြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စားလှယ် ဒေါက်တာ သူရှာရ ဖာနန်ဒိုက ပြောကြားခဲ့သည်။ "ကျွန်ုပ်တို့သည် လိုအပ်နေသော အကူအညီများကို အရေးပေါ်ပေးအပ်ရန် လုပ်ဆောင်နေပါသည်။"  

WHO သည် ဤအခြေအနေကို အဆင့် ၃ အရေးပေါ်အခြေအနေ (Grade 3 emergency) အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်း၏ အရေးပေါ်တုံ့ပြန်မှုများအတွက် အမြင့်ဆုံးအဆင့်ဖြစ်သည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုများကို စတင်ခဲ့သည်။ အရေးပေါ်ရန်ပုံငွေမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅ သန်း ထုတ်ပေးခဲ့ပြီး အခြားအမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈ သန်းအတွက် အရေးပေါ်လှုပ်ရှားမှုများ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေချိန်တွင်၊ WHO သည် ဒဏ်ရာကုသရေး၊ ရောဂါဖြစ်ပွားမှုများ ကာကွယ်ရေးနှင့် အရေးကြီးသော ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုများ ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ရန် လုပ်ငန်းများကို ချဲ့ထွင်လုပ်ဆောင်လျက်ရှိသည်။  

**အရေးပေါ်ဆေးရုံများ**  
တုံ့ပြန်မှု၏ အဓိကအချက်မှာ အများပြည်သူဆေးရုံများ ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့ထဲမှ အများအပြားသည် ပျက်စီးနေသော်လည်း၊ မဖြစ်နိုင်သည့်အရာများကို ရင်ဆိုင်ကာ လုပ်ဆောင်နေကြသည်။ နေပြည်တော်ရှိ အိပ်ရာ ၁,၀၀၀ ဆန့်သော ဆေးရုံတစ်ခုသည် WHO ၏ အရေးပေါ်ပစ္စည်းများကို လက်ခံရရှိခဲ့ပြီး၊ မန္တလေးအထွေထွေဆေးရုံသည် နောက်ထပ် ပစ္စည်းများ ရောက်ရှိရန် ပြင်ဆင်လျက်ရှိသည်။ ထိုပစ္စည်းများတွင် ပြင်းထန်သော ဒဏ်ရာများကို ကုသရန် အရေးပေါ်ဒဏ်ရာကုသရေးပစ္စည်းများနှင့် လူနာများ များပြားလာမှုအတွက် နေရာချဲ့ထွင်ရန် တဲများ ပါဝင်သည်။  

သို့သော်၊ လိုအပ်ချက်များမှာ အလွန်များပြားနေဆဲဖြစ်သည်။ မေ့ဆေးပစ္စည်းများ၊ သွေးသွင်းကုသရေးဆိုင်ရာပစ္စည်းများနှင့် စိတ်ကျန်းမာရေးအထောက်အပံ့များ လိုအပ်နေဆဲဖြစ်သည်။ သန့်ရှင်းသောရေ၊ သန့်ရှင်းရေးနှင့် ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုများ ပြတ်တောက်နေခြင်းကြောင့်၊ ရောဂါဖြစ်ပွားမှုများ၊ အထူးသဖြင့် ကာလဝမ်းရောဂါနှင့် ရုတ်တရက် ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျှောရောဂါများ ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေကို ပိုမိုမြင့်တက်စေသည်။  

**အကျပ်အတည်းဒေသ**  
ကနဦးအကဲဖြတ်မှုများအရ၊ ဆေးရုံ ၃ ခု လုံးဝပျက်စီးသွားပြီး ၂၂ ခု အချို့အစိတ်အပိုင်းများ ပျက်စီးခဲ့သည်။ ပျက်စီးနေသော လမ်းများနှင့် ကျိုးပျက်နေသော တံတားများကြောင့် ကျေးလက်ဒေသများသို့ သွားရောက်ရန် အလွန်ခက်ခဲနေသည်။ အဆိုးရွားဆုံး ထိခိုက်ခဲ့သော စစ်ကိုင်းဒေသများသို့ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး မပြန်လည်ရရှိသေးဘဲ၊ လျှပ်စစ်နှင့် ဆက်သွယ်ရေးစနစ်များ ပြတ်တောက်နေဆဲဖြစ်သည်။  

ဤအခက်အခဲများကြားတွင်၊ WHO သည် ဒုတိယအသုတ်အဖြစ် အဖွဲ့အစည်းများအကြား အရေးပေါ်ကျန်းမာရေးပစ္စည်းများ (Inter-Agency Emergency Health Kits) ကို ပြင်ဆင်လျက်ရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် လူ ၁၀,၀၀၀ အား သုံးလကြာ ဝန်ဆောင်မှုပေးနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ တစ်ချိန်တည်းတွင်၊ WHO သည် ၎င်း၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အရေးပေါ်ကျန်းမာရေးအဖွဲ့များ (Emergency Medical Teams - EMT) ကွန်ရက်ကို စတင်ခဲ့ပြီး၊ အဖွဲ့ ၂၆ ဖွဲ့သည် လာရောက်ရန် အဆင်သင့်ဖြစ်နေကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။  

**ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ်**  
လာမည့် ၃၀ ရက်အတွင်း WHO ၏ အဓိကဦးစားပေးလုပ်ငန်းများမှာ:  
- မိုဘိုင်းအဖွဲ့များနှင့် အရေးပေါ်အဖွဲ့များမှ ဒဏ်ရာနှင့် ခွဲစိတ်ကုသမှုများ ပေးအပ်ခြင်း၊  
- ရောဂါဖြစ်ပွားမှုများ ကာကွယ်ရန် ရောဂါစောင့်ကြည့်ရေးစနစ်များ အားကောင်းလာစေခြင်း၊  
- မိခင်နှင့်ကလေး ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုနှင့် နာတာရှည်ရောဂါများ ကုသရေးဝန်ဆောင်မှုများ ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ခြင်း၊  
- ဘေးဒုက္ခသည်များနှင့် အရေးပေါ်တုံ့ပြန်ရေးဝန်ထမ်းများအတွက် စိတ်ကျန်းမာရေးနှင့် လူမှုရေးဝန်ဆောင်မှုများ ပံ့ပိုးပေးခြင်း တို့ဖြစ်သည်။  

သို့သော်၊ ဤလုပ်ငန်းများအားလုံးကို လုပ်ဆောင်နိုင်ရန် အချိန်နှင့် ငွေကြေးအရင်းအမြစ်များ အရေးကြီးသည်။  
 

"ဤသည်မှာ အချိန်နှင့် ပြေးပြိုင်နေရသော လုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်သည် — ယနေ့ အသက်များကို ကယ်တင်ရန်သာမက၊ နက်ဖြန်အတွက် ကျန်းမာရေးစနစ်များ ပြိုလဲမသွားစေရန် ကာကွယ်ရေးလည်း ဖြစ်သည်" ဟု ဒေါက်တာ ဖာနန်ဒိုက ပြောကြားခဲ့သည်။  

ဖုန်မှုန့်များ အနည်ထိုင်သွားသည့်တိုင်၊ WHO ၏ ကတိကဝတ်မှာ မြန်မာနိုင်ငံသားများနှင့်အတူ ရပ်တည်ရန် — အကြပ်အတည်းအချိန်များတွင်သာမက၊ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးနှင့် ခံနိုင်ရည်ရှိရေးအတွက်ပါ ဖြစ်သည်။  

 မီဒီယာမေးမြန်းလိုပါက

Dr. Thushara Fernando | WHO Representative to Myanmar | fernandot@who.int 
Dr. Elena Vuolo | Deputy Head of WHO Country Office | vuoloe@who.int 
Dr. Nilmini Nilangani Hemachandra| Acting Emergency Team Lead, WHO Myanmar | hemachandran@who.int
Seng Lat Aung| Communication Support Officer| Seng.aung@who.int